Spleciona z historią

Rys Historyczny

Bielsko-Biała z okolicą, na granicy Śląska i Galicji, do 1918 roku było trzecim ośrodkiem przemysłu wełnianego Austro-Węgier, a później drugim po Łodzi centrum włókienniczym Polski. Obok dominującego przemysłu wełnianego działały tu również przędzalnie lnu, juty i konopi.

Dawne fabryki w miejscu SFERY I

Galeria handlowa SFERA I zajmuje tereny zbudowanej około 1863 roku przędzalni lnu Alberta Neumanna, później nabytej przez Karola Benjamina Schneidera i przekształconej w przędzalnię juty. W 1903 roku fabrykę tę przejęła Spółka Akcyjna dla Przemysłu Jutowego „Unia” z centralą w Wiedniu. Po 1945 roku „Unię” przyłączono do Zakładów Przemysłu Lniarskiego „Lenko”. Po zaprzestaniu działalności produkcyjnej pofabryczne obiekty wyburzono w 2000 roku.

Spośród licznych fabryk branży włókienniczej trzy ulokowane były nad brzegiem rzeki Białej, w miejscu SFERY II.

  • W części północnej dzisiejszej Galerii stały zabudowania i magazyny powstałej w połowie XIX wieku firmy spedycyjnej Adolf Brüll & Synowie, zlikwidowanej po 1930 roku (ul. Mostowa 2).
  • Założona około 1835 roku farbiarnia wełny i sukna Edwarda Scholza, przejęta została w 1886 roku przez Gustawa Molendę i znacząco rozbudowana (ul. Cechowa 16-18, do fabryki należał również dzisiejszy DH Wokulski).
  • Fabryka sukna Leopold Popper & Co. rozpoczęła działalność około 1860 roku. W 1901 roku jej właścicielem został Karol Riesenfeld, a w 1919 roku jego synowie: Feliks i Paweł. W międzywojniu używano nazwy firmowej KA-RI-BI (Karol Riesenfeld Bielsko).
  • Zakład wykończania tkanin Samuela Brülla, uruchomiony w latach 40. XIX wieku, przekształcony został w 1882 roku przez Emila Schorra w pełnowydziałową fabrykę sukna. Od 1912 roku do II wojny światowej działała tutaj firma Landesmann & Kornhaber (ul. Cechowa 22).
  • Po 1945 roku kompleks upaństwowionych fabryk nad brzegiem rzeki Białej wszedł w skład Zakładów Przemysłu Wełnianego im. Pawła Findera, od 1970 roku znanych pod nazwą FINEX.

GALERIA SFERA 1

1867

Projekt budowy gazowni dla przędzalni lnu Alberta Neumanna

KONIEC XIX WIEKU

Pracownicy przędzalni juty C.B. Schneidera

1899

Przędzalnia juty C.B. Schneidera po wielkim pożarze

1899

Komisja oceniająca straty po wielkim pożarze

1904

Willa Hermana Schneidera, współudziałowca “Unii”, przy ulicy Mickiewicza 27

LATA 20. XX WIEKU

Pomieszczenia fabryczne “Unii” - szwalnia worków

LATA 20. XX WIEKU

Pomieszczenia fabryczne “Unii” - przędzalnia

1928

Projekt stacji transformatorowej

LATA 30. XX WIEKU

Inserat reklamowy “Unii”

06.12.2001

Otwarcie Galerii SFERA

2001

Fasada zachodnia Galerii SFERA I z elementami architektonicznymi nawiązującymi do stojącej w tym miejscu kotłowni

2022

Galeria SFERA dzisiaj

GALERIA SFERA 2

1912

Kazimierz Pochwalski, Portret Gustawa Adolfa Molendy

Lata 20. XX WIEKU

Katalog firmowy firmy Gustaw Molenda & Syn

1912

Fabryki nad Białą, widok z wieży ratusza, fragment widokówki

1930

Wzornik włóczek z reklamą firmy Ka-Ri-Bi

1930

Projekt dywanu perskiego firmy Ka-Ra-Bi

1912

Reklama ZPW im. Pawła Findera

1935

Władysław Zakrzewski, Fabryki nad rzeką Białą, miedzioryt

2009

Galeria Sfera II i widok nad rzekę Białą

2022

Galeria Sfera II dzisiaj

Materiał powstał we współpracy z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej.
Źródło ilustracji: Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej.